Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι το να κυνηγάς τους στόχους σου είναι σαν να τζογάρεις; Ορίζεις τον στόχο, ρεαλιστικό ή μη, διαθέτεις πόρους (χρήμα - προσπάθεια - χρόνο), θυσιάζεις καταστάσεις (διακοπές - σχέσεις με ανθρώπους), καταλήγεις που; Το ιδανικό είναι ο στόχος να έρθει ή να αρχίσει να έρχεται. Αν δεν έρχεται;
Το παράδοξο με τους μακροπρόθεσμους στόχους είναι ότι δεν ξέρεις πως θα πάνε. Κάνεις μια παραδοχή, ζυγίζεις δυνάμεις, αποφασίζεις ορθολογικά. Υπάρχει όμως και η άλλη προοπτική, κατά την οποία ο στόχους σου είναι ανέφικτος: αν όλοι οι άνθρωποι δρούσαμε ορθολογικά, ο κόσμος μας θα ήταν τέλειος. Δεν είναι όμως, ούτε και εμείς. Και δεν ξέρω για εσάς, εγώ δεν θέλω να γίνω ποτέ μου τέλειος.
Αυτό που με απασχολεί, και γράφω αυτό το κείμενο για τους 5-6 που θα το διαβάσετε (και ίσως τους έναν - δύο που να είχατε ή να έχετε κοινή λογική μαζί μου), είναι το κατά πόσο μία μη ορθολογική επιλογή στόχου μπορεί να θεωρηθεί τζόγος. Δηλαδή...
Βρίσκουμε τον στόχο, μας αρέσει και αντιλαμβανόμαστε ότι είναι ανέφικτος. Μία υγιή αντίληψη θα επίταξε ότι δεν θα έπρεπε ποτέ και κανείς να προσπαθήσει έναν ανέφικτο στόχο. Πως άραγε να τρέξεις σε έναν αγώνα 100 μέτρων όταν με το ζόρι μπορείς να περπατήσεις και αυτό κουτσαίνοντας; Αλλά σου αρέσει το τρέξιμο, κάτι μέσα σου φωνάζει ότι πρέπει να το κάνεις, ότι θα τα καταφέρεις. Είναι η ίδια φωνή που, πιθανός, να ακούει ο τζογαδόρος όταν παίζει ρουλέτα και σκέφτεται ότι μπορεί να κάτσει το μπαλάκι 13 πράσινο.. Πόσο πιθανό άραγε;
Το κακό με τον τζόγο δεν είναι αν θα χάσεις μία φορά, το κακό είναι ότι καταστρέφει ανθρώπους, ζωές, περιουσίες. Το ίδιο όμως δεν γίνεται και με τους λανθάνοντες στόχους; Ποντάρεις ότι με υπεράνθρωπες προσπάθειες θα τα καταφέρεις. Διαθέτεις όλα σου τα χρήματα στην επίτευξη του στόχου σου, ξεχνάς φίλους - σχέσεις, από χρόνο το να φας στα γρήγορα του θεωρείς πολυτέλεια. Κάπου εκεί χάνεις την έννοια του ύπνου, καταστάσεις όπως οι διακοπές είναι πλέον ανύπαρκτες, μπορεί να ξεχάσεις να πας και στην τουαλέτα.. Είσαι σαν τους ναρκομανείς που κάνουν τα πάντα για την δόση τους, σαν τους αλκοολικούς που σκέφτονται μόνο το πιόμα, σαν τους τζογαδόρους που χάνουν όλη την περιουσίας τους στον τζόγο.
Μέρες, μέρες, βλέπεις την καταστροφή να έρχεται. Δεν είναι λίγες οι σειρήνες που σε ρωτάνε αν και για πόσο θα αντέξεις, πόσο θα πάει, τι θα γίνει και αν αξίζει. Και εσύ, ως σύγχρονος Οδυσσέας πρέπει να τις παρακάμψεις για να πας στην Ιθάκη. Το καράβι δεν θα αντέξει, το ξέρεις, μπάζει νερά. Και σε αυτό το ταξείδι, βλέπεις πολλούς περαστικούς να έρχονται και να φεύγουν, κοινός παρανομαστής όλων, η σειρηνίαση τους για να βγεις εκτός δρόμου, εκτός πορείας, εκτός στόχου, ίσως και εκτός καταστροφής.
Άραγε, όταν έχεις χάσει τόσα πολλά, όταν βλέπεις ότι ο στόχος είναι μακρυά, σε καταστρέφει και όλοι και μακραίνει, έχεις το δικαίωμα να κουραστείς; Έχεις το δικαίωμα να απογοητευτείς; Έχεις το δικαίωμα να απογοητευτείς; Στην ζωή μας, κάποιες επιλογές, ναι δεν είναι επιλογές... Κάποτε θυμάμαι ο Καβάφης έγραψε:
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
Πυξαράς Δημήτρης
